W dniu 05.05.2018r. wziąłem udział w spotkaniu z panią premier Beatą Szydło, które odbyło się w Rydułtowach w miejscowym RCK „Feniks”.
Po spotkaniu krótko z nią rozmawiałem i złożyłem na jej ręce naszą petycję dotyczącą kopalni”Anna” w Pszowie. Tekst poniżej.
Pszów 05.05.2018
Wiceprezes Rady Ministrów
Beata Szydło
Szanowna Pani Premier !
Kopalnia „Anna” została założona w Pszowie w roku 1832. Zgłosił ją w Urzędzie Górniczym 28 lipca 1832 roku aptekarz z Rybnika Ferdynand Fritze. Podstawą zgłoszenia był szyb „Fund” (pol. „odkrycie”) o głębokości 33,5m. Od tego momentu kopalnia nieustająco się rozwijała powiększając swój obszar, uruchamiając nowe pokłady i zwiększając zatrudnienie i wydobycie. Od 1903 roku Kopalnia „Anna” wraz z kopalniami „Emma” ( obecnie „Marcel”) i „Roemer” ( „Rymer”) zostaje włączona do spółki o nazwie Rybnickie Gwarectwo Węglowe z dyrekcją w Radlinie. Gwarectwo to inwestowało w rozbudowę swoich zakładów, nie stroniło także od stosowania najnowszych technologii zwiększających wydobycie, jak i przyczyniających się do bezpieczeństwa pracowników. Budowano wówczas nowe szyby, instalowano maszyny wyciągowe , wentylatory, pompy , płuczki, inwestowano także w infrastrukturę mieszkaniową i socjalną dla pracowników. Na fali tych zakrojonych na szeroką skalę działań modernizacyjnych został zatrudniony w gwarectwie doświadczony i wybitny w kwestii projektowania obiektów przemysłowych architekt – Hans Poelzig. Obiekty Hansa Poelziga zaliczane są do wczesnomodernistycznych i traktowane jako jedne z pierwszych symptomów nowoczesnej architektury europejskiej. Najbardziej okazałym projektem architekta z okresu pracy dla gwarectwa jest właśnie zespół zabudowań szybu „Chrobry I” ( dawniej „Rudolf”) kopalni „Anna” w Pszowie. Pracę nad tym założeniem Poelzig rozpoczął w 1914roku, obejmowało ono budynek maszyny wyciągowej i nadszybia, sortownię z płuczką , warsztaty , a także zespół elektrowni z kotłownią i rozdzielnią. W 1915r. ukończono zespół elektrowni oraz budynek maszyny wyciągowej, w 1917 roku warsztaty , a dwa lata później sortownię. W 15 lat po powstaniu zabudowań kopalni „Anna” pisano, że w Pszowie architekt wydobył „monumentalne piękno architektury przemysłowej”, która jeszcze kilka lat wcześniej nie była uznawana jako zasługująca na miano wysokiej sztuki.
Szyb Chrobry I ( dawniej „Rudolf”) był dwuprzedziałowy, wyposażony w dwie elektryczne maszyny wyciągowe firmy Simens-Schuckert, wyprodukowane w 1916r., a które to działały do czerwca 2017r. W 2004roku połączono kopalnię „Anna” z kopalnią „Rydułtowy” tworząc dwuruchową kopalnię „Rydułtowy-Anna” z Ruchem I w Rydułtowach i Ruchem II w Pszowie. Od 2012r. na kopalni „Anna” trwa proces likwidacji zakładu.
W dniu 14.03.2017r. zostało zarejestrowane Stowarzyszenie Sympatyków Byłej Kopalni „Anna” w Pszowie. Nasze stowarzyszenie powstało można rzec z rozpaczy. Widząc bierność władz miasta wobec postępującej likwidacji przeprowadzanej przez Spółkę Restrukturyzacji Kopalń S.A. postanowiliśmy rozpocząć działania mające na celu uratowanie urządzeń i zabytkowych obiektów architektury industrialnej byłej kopalni „Anna”. Jednym z naszych głównych celów jest wpisanie ich do Szlaku Zabytków Techniki naszego województwa.W związku z tym zaprosiliśmy na kopalnię pana Adama Hajdugę , twórcę tego szlaku, który obiecał nam uczestnictwo w tym projekcie jeżeli obiekty te zostaną zachowane . W naszych planach mamy również stworzenie muzeum tradycji górniczej naszego regionu , a także historii Pszowa. W tym celu w lipcu 2017 roku złożyliśmy pismo skierowane do Pani Burmistrz
z prośbą o przejęcie niektórych obiektów i przekazanie ich w użyczenie naszemu stowarzyszeniu tj.budynku maszyny wyciągowej i nadszybia wraz z wieżą szybu Chrobry I, budynku magazynu głównego i szybu Chrobry II. Do tej pory nie otrzymaliśmy odpowiedzi. Niestety w myśl obowiązujących przepisów prawa zasada jest taka: tylko miasto może otrzymać te działki i obiekty za darmo od Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. w Bytomiu, a następnie przekazać je w użyczenie np. naszemu stowarzyszeniu. Sęk w tym , że miasto tego nie chce. Od roku próbujemy tym tematem zainteresować różne instytucje i wiele prominentnych osób. M.in. na nasze zaproszenie do Pszowa przybyli : marszałek Henryk Mercik, Adam Kowalski i Anna Syska z Regionalnego Instytutu Kultury w Katowicach. Pisaliśmy pisma i odbywaliśmy spotkania min. z posłem Czesławem Sobierajskim i senatorem Adamem Gawędą. Zaangażowaliśmy w ten temat media. Założyliśmy stronę internetową: ssbk-anna.xip.pl Przedstawiliśmy władzom wizję rozwoju tego rejonu miasta z wykorzystaniem obiektów pokopalnianych. Był projekt i inwestor chcący urząd miasta umiejscowić w szybie Chrobry II, a salę ślubów usytuować na wysokości 70 metrów. Niestety szyb Chrobry II jest w tej chwili już rozbierany. Pomijając spiskowe teorie nadal nie rozumiemy dlaczego władze miasta nie chcą przejąć 70 hektarów ziemi i zabytkowych obiektów /sześć wpisanych do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków / oferowanych przez SRK za darmo ?
Uważamy , że władze miasta zaprzepaszczają możliwość „drugiego życia” Pszowa ,poprzez rezygnację z terenów inwestycyjnych , a także stworzenia wokół zabytków Hansa Poelziga strefy kultury. Ponadto blokują możliwości pozyskania środków na te cele przez nasze stowarzyszenie /same zresztą o takie nie zabiegając/, nie przejmując tych obiektów , a także nikomu ich nie przekazując.
Reasumując. W związku z opisanymi powyżej problemami , a także naszą bezsilnością zwracamy się do Pani Premier z prośbą o :
1.Powstrzymanie procedury przetargowej dot. rozbiórki budynku nadszybia wraz z wieżą stalową szybu „Chrobry I”, realizowanej przez Spółkę Restrukturyzacji Kopalń S.A. w Bytomiu. Nadszybie to wraz z budynkiem maszynowni stanowi integralną część kompleksu szybowego „Chrobry I”. Wszystkie źródła historyczne z jakimi mieliśmy styczność wskazują na to, że w/w nadszybie jest projektem Hansa Poelziga i należałoby je wpisać do rejestru zabytków. Ze względu na zbliżające się terminy przetargowe prosimy Panią o pilną pomoc w tym zakresie.
2. Zainteresowanie tematem ewentualnego przejęcia /lub innej formy opieki/ przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego całego kompleksu „Chrobry I” kopalni „Anna” w Pszowie tj. budynku maszynowni, nadszybia wraz wieżą, budynku magazynu głównego i zabudowań ciepłowni.
Z pewnością zdaje sobie Pani sprawę , że nie działamy w celu osiągnięcia korzyści materialnych czy robienia jakiejkolwiek kariery. Jedynym naszym celem jest chęć uratowania dziedzictwa kulturowego Pszowa i Śląska. A ponieważ Pszów i Śląsk to Polska, jest to więc również dziedzictwo kulturowe Polski , o które powinniśmy wszyscy dbać i je chronić !
Z poważaniem
Marek Kubik